ARTIKEL
ARTIKEL
De Klarinet 127 – jaargang 22 – maart / april 2020
door Leslie Craven / vertaling: Jan Willem van Dormolen
Leslie Craven ging kortgeleden met pensioen als eerste klarinettist van het nationale operaorkest van Wales (WNO). Voordat hij bij het WNO kwam, was hij regelmatig gastsolist bij bijna alle grote orkesten van Londen en bij film- en tv-sessies. Ter gelegenheid van zijn pensionering en om jonge spelers te inspireren, schreef hij een overzicht van zijn persoonlijke strijd en vroegere moeilijkheden, plus een ‘wonder’ tijdens zijn zoektocht naar een plaats als professionele klarinettist. Het eerste deel van dit artikel werd gepubliceerd in de Klarinet 26 (januari-februari 2020), daarin werd onder andere beschreven dat Leslie met zijn vrouw emigreerde naar Zuid-Afrika.
Zuid-Afrika
We hadden vrienden in alle raciale groepen en van alle religies en ik richtte het eerste multiraciale symfonische blaasorkest in Zuid-Afrika op bij de South African School of Music, waar ik hoofd van de houtblazerssectie was, naast mijn baan als eerste klarinettist van de Cape Performing Arts Board Orchestra in Kaapstad. Ik werd lid van de ‘62’, een club voor alle rassen die (op een geheime plek) bijeenkwam om over kunst, muziek en wetenschap te praten. Vanwege de multiraciale samenstelling was dit ongevaarlijke groepje in de ogen van het toenmalige regime een onwettige bijeenkomst; regelmatig werd ik gevolgd door agenten van de geheime dienst (BOSS) zodat ik rondjes om de ontmoetingsplaats moest lopen tot ze het opgaven en ik naar binnen kon gaan. Mijn telefoon werd afgeluisterd omdat een van mijn beste vrienden een communist en anti-apartheidsactivist was.
In die tijd had ik een prima carrière als solist en recitalspeler, met vele uitzendingen op radio en televisie. Interessant was dat ik werd genomineerd voor een radioprijs voor de wereldpremière van een stuk van de Zuid-Afrikaanse componist Priaulx Rainier, interessant en ironisch omdat ze op dat moment een politieke balling was en op de lijst met verboden kunstenaars stond! Haar Suite voor klarinet en piano had historische waarde omdat ze internationale bijval had gekregen en de opname – ondanks haar ballingschap – op plaat was verschenen bij de uitgaveafdeling van de SABC (South African Broadcasting Corporation).
Tijdens onze tijd in Kaapstad werden mijn vrouw Chris en ik gezegend met drie prachtige kinderen, een tweeling en een ouder kind, drie dochters waar ik allemaal verschrikkelijk trots op ben. Het was een explosieve tijd (‘halsbanden’ en opstanden kwamen veel voor in onze omgeving) en mijn nabije anti-apartheidsvrienden raden me aan om, voor de veiligheid van mijn gezin, Zuid-Afrika te verlaten. Het land is een van de mooiste landen ter wereld en ik was gek op het landschap van de Kaap, op de mensen en het klimaat, dus het brak mijn hart toen wij in 1986 vertrokken. Het bleek een juiste beslissing, want meerdere van mijn orkestvrienden en collega’s zijn later in hun huis vermoord.
BBC Concert Orchestra
Bij mijn terugkeer werd ik uitgenodigd door mijn zeer getalenteerde voormalige recitalpartner bij het Royal College, Michael Reed (Mike), om op te treden op St. Georges Hanover Square in Londen. Mike was tijdens mijn verblijf in Zuid-Afrika een invloedrijk man gew orden als muzikaal leider bij Andrew Lloyd Webber. Mike nodigde verschillende orkestinspecteurs uit voor het recital en ik kreeg een aanbieding van de manager van het BBC Concert Orchestra. De geweldige speler Michael Meyerowitz (toevallig een Zuid-Afrikaan) was plotseling vertrokken en liet een goede reputatie achter. Ik werd gevraagd om te auditeren en kreeg een proefperiode. De auditiecommissie, met Mike Meyerowitz, applaudisseerde na mijn uitvoering van de Traviata-variaties van Loverglio/Giampieri (mijn tv-optreden, op dertigjarige leeftijd, is te vinden op YouTube).
Oneerlijk
Mike Meyerowitz trad op bij Friday Night is Music Night, waarin ik speelde met het BBC C.O. en wilde per se naast me zitten terwijl ik de Pie in the Face Polka van Henry Mancini speelde, een stuk met veel klarinet uit de film The Great Race. Ik was verbaasd over Mikes onaangekondigde bezoek, maar kennelijk was hij daar om me te beschermen. De laatste keer dat hij het stuk speelde, had een grappenmaker uit het orkest het lollig gevonden om een direct na afloop van het stuk een vlaai in zijn gezicht te gooien en hij wou voorkomen dat mij hetzelfde zou gebeuren. Ik had samen met honderd van de beste klarinettisten uit het Verenigd Koninkrijk geauditeerd en eerlijk gewonnen, maar kreeg de baan niet omdat een aantal orkestleden bezwaar maakten omdat ik in Zuid-Afrika had gewerkt. Ik was ontdaan en voelde me oneerlijk behandeld. De emoties liepen hoog op wanneer het mensen betrof die onder de Zuid-Afrikaanse apartheid hadden gewerkt en veel van mijn zwarte en kleurlingvrienden uit Zuid-Afrika stuurden ondersteuningen om de foute beslissing terug te draaien, maar zonder resultaat. Het duurde drie jaar voordat de auditiecommissie en de hoofden van de blazerssectie met tegenzin een alternatief accepteerden.
Depressief
De situatie had me berucht gemaakt in Londen en ik zat twee jaar lang zonder werk. Bij onze terugkeer naar het Verenigd Koninkrijk waren we in financiële zin alles kwijtgeraakt door de financiële instorting van de Zuid-Afrikaanse rand, veroorzaakt door het terugtrekken van investeringen in het land. Deze ontwikkelingen maakten me zo depressief dat ik aan zelfmoord begon te denken. Ik wist niet of ik ooit nog professioneel zou kunnen spelen. We waren bijna twee jaar lang aan de sociale hulpdiensten overgeleverd; het was ontmoedigend, vernederend en uitputtend. Ik voelde me ontdaan dat ik me zelfs de meest simpele luxe voor de kinderen niet kon veroorloven.
Grotere macht
Ik ben niet bijzonder, openlijk religieus; ik hou mijn geloof liever voor mezelf en ga zelden naar de kerk, maar op een dag liep ik met mijn vierjarige oudste dochter langs de plaatselijke kathedraal in Chelmsford en voelde een aandrang om naar binnen te gaan. Ik knielde samen met mijn dochter en vroeg in stilte om hulp – ik wilde werken. Wat er kort daarna gebeurde, was misschien toeval maar tot op de dag van vandaag heb ik het gevoel dat een grotere macht ons hielp toen onze nood het grootst was. Na twee jaar werkeloosheid belde de Royal Philharmonic (RPO) op of ik die avond kon invallen in de Royal Festival Hall, omdat hun eerste klarinettist ziek was geworden. Ik nam de kans met loden schoenen aan, omdat ik twee jaar lang nauwelijks had gespeeld. Het concert (met een heleboel klarinetsolo’s) was een succes en tot mijn grote vreugde belde de manager mij de volgende dag, of ik eerste klarinettist wilde worden bij de RPO Pops, een kort daarvoor opgericht zusterorkest van het RPO.
Dit leidde tot een lange en zeer plezierige verbintenis met het RPO, de London Symphony Orchestra, Philharmonia, London Musici, film- en televisieorkesten en musicals op de Londense West End. Dankzij Mike Reed werd ik uitgenodigd voor een persoonlijk samengesteld orkest van top-sessiemuzikanten voor de musical Aspects of Love. Daarnaast was ik zeer druk met mijn werk in al die orkesten en in studio’s – ik werkte non-stop zonder de geringste vakantie. Een gemiddelde avond bestond uit een klassiek concert of een uitvoering van Aspects, maar overdag begeleidde ik de Pet Shop Boys, Rod Stewart en Cilla Black of nam ik reclames op voor bedrijven als Lindt (chocola), Ariel (waspoeder), Cheerios (ontbijtgranen), McDonalds enzovoorts. Ik speelde voor films zoals Howards End, Wicker Man, The Pope must die!, Mickey Blue Eyes en nog veel meer. Totaal hectisch en uitputtend.
Na ongeveer acht jaar van continu werken in Londen, besloot ik dat ik beter op een groenere plek kon gaan wonen, meer controle moest proberen te krijgen over mijn toekomst en mijn gezin meer wilde zien. De Welsh National Opera (WNO) had een vacature voor eerste klarinettist en ik werd uitgenodigd voor een proeftijd; ik kreeg de baan en werd door maestro Carlo Rizzi aangesteld.
Na meer dan vijfentwintig jaar in het WNO-orkest speelde ik in mijn laatste operaseizoen (2017-2018) voor mijn pensionering Puccini’s Tosca en Verdi’s La Forza del Destino, beide werken met grote solo’s voor de klarinet. Mijn gezondheid begon achteruit te gaan en gedurende een periode van enkele jaren had ik vier keer longontsteking. Ik moest mijn verplichtingen beperken en meer tijd besteden aan mijn vrouw Chris. (Een muzikantenvrouw moet zeer asociale werkuren accepteren en Chris heeft het veertig jaar volgehouden zonder één enkele klacht.) Het leek een goed moment om het WNO te verlaten nu ik nog op hoog niveau kon spelen.
We wonen in het prachtige Monmouth, aan de rivier de Wye. Het was vijfentwintig jaar lang een prachtige plek om te wonen en ik denk vaak terug aan de zware tijd als kind en hoe stormachtig maar ook gelukkig mijn leven en carrière zijn geweest. Op dit moment ben ik nog steeds bezig met een aantal projecten: ik wil het kwintet van Brahms (en andere werken) opnemen en heb gelukkig een geldschieter gevonden, waardoor ik solo-cd’s kan opnemen met een deel van het geweldige repertoire voor de klarinet. Opnames met Stjepan Hauser van 2Cellos werden genomineerd voor een prijs van BBC Music Magazine en kregen vijf sterren in BBC Music.
Henri Mancini
Door de jaren heen heb ik met veel fantastische artiesten en beroemde solisten kunnen werken. Voorbeelden zijn Bryn Terfel en wijlen Henry Mancini, met wie ik met het RPO door het Verre Oosten heb getourd. Hij trof me tijdens de pauze van een concert in een beroemde concertzaal in Japan met tranen in zijn ogen en zei: “Les, je hebt me echt geraakt met dat stuk” (een medley met klarinetsolo rond het Godfather-thema van Nino Rota dat hij zelf had gearrangeerd).
Op dit moment ben ik directeur van Ridenour Clarinet Products UK Ltd en haal ik veel voldoening uit het klaarmaken van klarinetten voor mijn klanten. Ik hou van vliegvissen en cricket en wandelen door de Welse heuvels; ook heb ik weer interesse gekregen in de tuin en mijn kleine collectie bonsai.
Hou vol!
Als ik jonge, aankomende professionele klarinettisten advies mag geven: ‘hou vol’ en geef niet op wanneer het niet meteen lukt of wanneer het leven je slechte kaarten deelt. Het is een zwaar beroep, maar als je hart erin ligt, zul je ondanks alle tegenslag succes hebben. Mijn herstel van een ramp in mijn carrière mag als bewijs dienen: wonderen gebeuren.
Cardiff Clarinet Convention
Leslie Craven organiseert jaarlijks Clarcon: een klarinetevenement in Cardiff (deze stad ligt in het zuiden van het Verenigd Koninkrijk, het is de hoofdstad van Wales). In 2020 is de Clarinet Convention op 19 april, op de School of Music van Cardiff University. Er zijn masterclasses, concerten, workshops, een clarinet choir en een markt. Er is aandacht voor de vele facetten van het klarinetspelen en vernieuwingen op het gebied van bijvoorbeeld accessoires, zoals het rietbewerkingssysteem Eezee Reed fix met S.M.E.R.f. (simplest method easy reed fixing).
Het clarinet choir zal een nieuwe compositie spelen (gecomponeerd door een docent van de Cardiff University) en er is ook een compositiewedstrijd voor compositiestudenten. Gastdocenten zijn Mark O’Brien, eerste basklarinettist van de Birmingham Symphony en James Mainwaring, een topspeler uit Londen, die is gespecialiseerd in het ‘dubbelen’ (klarinet én saxofoon) en in klezmer. Leslie zal masterclasses geven, gericht op de Brahmssonates, met medewerking van zijn recitalpartner: pianist Michael Pollock (bekend vanwege zijn samenwerking met onder andere operazangeres Dame Kiri
Te Kanawa). Kijk hier voor meer informatie: www.lesliecraven.co.uk/clarinet-convention-2020